Udostępnij:
Rekomendacje w zakresie żywienia klinicznego w chorobach gastroenterologicznych
Wytyczne żywienia klinicznego w gastroenterologii z ostatnich lat – ESPEN (2023), AGA (2024) i PTG-E (2025) – stanowią fundament nowoczesnej praktyki klinicznej. Podkreślają one konieczność systematycznej oceny stanu odżywienia, indywidualizacji interwencji dietetycznych oraz adekwatnego doboru metod żywienia dojelitowego i pozajelitowego. Analiza tych dokumentów ujawnia zarówno spójne kierunki postępowania, jak i istotne różnice w rekomendacjach dotyczących pacjentów z chorobami przewodu pokarmowego.
Obecnie dostępne są trzy dokumenty wytycznych leczenia żywieniowego w chorobach układu pokarmowego: europejskie ESPEN z 2023 roku, amerykańskie AGA z 2024 roku i polskie PTG-E z 2025 roku.
Wytyczne ESPEN
Wytyczne ESPEN ograniczają się do żywienia klinicznego w nieswoistych chorobach zapalnych jelit (IBD). Wytyczne przygotowane przez ESPEN są wersją zaktualizowaną o literaturę z lat 2021-22, obejmują zarówno dorosłych, jak i dzieci z IBD. Obejmują 71 zaleceń opracowanych metodą konsensu ekspertów. Najważniejsze aspekty podsumowano poniżej:
- Ocena niedożywienia i monitorowanie: pacjenci z IBD powinni być rutynowo oceniani pod kątem stanu odżywienia przy rozpoznaniu i okresowo w trakcie leczenia. Skuteczne interwencje żywieniowe (modyfikacje diety, ONS, EN, PN) są kluczowe dla poprawy wyników klinicznych, jakości życia i zapobiegania powikłaniom.
- Zapotrzebowanie energetyczne i białkowe: standardowa podaż energii zalecana jest na poziomie 30–35 kcal/kg/d u dorosłych, chyba że występują uzasadnione ograniczenia podaży. Dawka białka w fazie aktywnej choroby powinna wynosić 1,2–1,5 g/kg/d, a w remisji około 1,0 g/kg/d.
- Diety i interwencje żywieniowe w fazie aktywnej: nie ustalono jednej uniwersalnej diety dla indukcji ani podtrzymania remisji w IBD. W zależności od sytuacji klinicznej i tolerancji pacjenta stosowane są diety eliminacyjne, diety modułowe, zależnie od lokalizacji i ciężkości choroby, częściowe lub wyłączne żywienie dojelitowe lub pozajelitowe. U dzieci z łagodną lub umiarkowaną postacią choroby Crohna: EEN (wyłączne żywienie dojelitowe) lub diety wykluczające + częściowe EN z reguły przynoszą duże korzyści.
- Mikro- oraz makroskładniki: regularne monitorowanie powinno obejmować niedobory żelaza, witaminy D, wapnia, innych minerałów i witamin. Uzupełnianie żelaza może odbywać się doustnie lub dożylnie w zależności od nasilenia i tolerancji.
- Dodatkowe aspekty: modyfikacje mikrobioty (probiotyki, prebiotyki, FMT) mają ograniczone dowody skuteczności i nie są zalecane rutynowo.
- Żywienie przed i po operacjach: wdrożenie sztucznego żywienia uzupełniającego zalecane jest w przygotowaniu do operacji i po jej wykonaniu.
Chcesz przeczytać więcej?
Pełna treść artykułu, wraz z załącznikami do pobrania, dostępna jest dla prenumeratorów czasopisma, po zalogowaniu się.
O autorze
prof. dr hab. n. med. Jacek Sobocki
czytam artykułyAbsolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Szkoły Głównej Handlowej. Specjalista chirurgii ogólnej, gastroenterolog. Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej i Żywienia Klinicznego CMKP Autor wielu publikacji naukowych, wytycznych, programów szkoleniowych i rozwiązań organizacyjnych w ochronie zdrowia. Działalność kliniczną i naukową koncentruje na chirurgii minimalnie inwazyjnej i robotyowej, leczeniu powikłań chirurgicznych oraz żywieniu klinicznym.